Theo Tổ chức Y tế Thế giới, hàng năm có đến hơn 17 triệu người tử vong vì bệnh tim mạch. Con số này cho thấy mức độ phổ biến của các bệnh lý về tim, trong đó thường gặp nhất là cao huyết áp, bệnh mạch vành và đột quỵ.
Bệnh tim mạch có rất nhiều hình thức, và vì vậy cũng có nhiều yếu tố nguy cơ dẫn đến các bệnh lý về tim và được chia thành hai nhóm. Nhóm thứ nhất là những yếu tố nguy cơ không thể thay đổi như tuổi tác, giới tính, yếu tố di truyền. Nhóm thứ hai là những yếu tố nguy cơ có thể thay đổi như thói quen sinh hoạt, vận động… Hiểu rõ các yếu tố nguy cơ này sẽ giúp bạn phòng tránh bệnh tim mạch tốt nhất.
- Các yếu tố nguy cơ không thể thay đổi:
Giới tính
Nhìn chung, nam giới có nguy cơ bị đau tim nhiều hơn nữ giới. Tuy nhiên ở nữ giới ở thời kỳ mãn kinh, nguy cơ sẽ tăng cao hơn và sau tuổi 65, nguy cơ mắc bệnh tim mạch ở nam giới và nữ giới là như nhau.
Di truyền
Nếu trong gia đình có tiền sử bệnh tim mạch, ví dụ như cha mẹ hoặc anh chị của bạn đã từng gặp phải các vấn đề về tim mạch trước tuổi 55, bạn sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch nhiều hơn bình thường. Ngoài ra những yếu tố rủi ro dẫn đến nguy cơ tim mạch như cao huyết áp, tiểu đường và béo phì cũng có thể mang tính di truyền.
Tuổi tác
Tuổi già là một trong những yếu tố nguy cơ của bệnh tim mạch. Càng lớn tuổi, hoạt động của tim càng kém hiệu quả. Thành tim dày lên, các động mạch cứng lại khiến cho quá trình bơm máu cũng trở nên khó khăn, đó là lý do vì sao nguy cơ mắc bệnh tim mạch gia tăng theo tuổi.
- Các yếu tố nguy cơ có thể thay đổi:
Béo phì và thừa cân
Việc thừa cân sẽ góp phần gia tăng tổng mức cholesterol trong máu, đồng thời mang đến nguy cơ huyết áp cao và bệnh mạch vành. Nếu ở cấp độ béo phì, lượng cholesterol sẽ tăng vọt, huyết áp đặc biệt cao và kéo theo bệnh tiểu đường. Trong nhiều trường hợp, chứng béo phì chịu trách nhiệm cho hầu hết các bệnh tật liên đới, trong đó đa phần là bệnh tim mạch. Có thể nói béo phì là một yếu tố nguy cơ mang đến nhiều yếu tố nguy cơ khác có thể gây ra bệnh tim mạch.
Nghiện thuốc lá
Hầu hết mọi người đều biết rằng việc hút thuốc lá làm tăng nguy cơ ung thư phổi, nhưng ít ai nhận ra nó cũng làm tăng đáng kể nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
Nghiên cứu cho thấy hút thuốc làm tăng nhịp tim, thắt chặt các động mạch lớn và làm cho nhịp tim bất thường, có thể dẫn đến loạn nhịp tim… khiến hoạt động của tim kém hiệu quả và trở nên khó khăn hơn. Việc hút thuốc cũng làm tăng huyết áp và tăng nguy cơ đột quỵ ở những người đã có sẵn chứng huyết áp cao.
Ngoài nicotine, các hóa chất khác có trong khói thuốc như carbon monoxide cũng có hại cho tim. Những chất này dẫn đến tích tụ mảng bám trong động mạch, ảnh hưởng đến cholesterol và mức fibrinogen – một yếu tố làm đông máu, điều này khiến cho nguy cơ đông máu tăng và có thể dẫn đến đau tim.
Thiếu vận động thể chất
Những người lười vận động hoặc ít có cơ hội vận động thể chất sẽ có nguy cơ mắc bệnh tim mạch cao hơn những người thường xuyên tập thể dục. Việc hoạt động và tập luyện sẽ đốt cháy calo, giúp kiểm soát mức cholesterol và bệnh tiểu đường đồng thời có thể hạ huyết áp. Tập thể dục cũng tăng cường sự dẻo dai cho cơ tim và làm cho các động mạch linh hoạt hơn. Những người tích cực đốt cháy 500 – 3500 calo mỗi tuần bằng cách tập thể dục hoặc các hình thức vận động khác thường sống lâu hơn những người không tập thể dục. Ngay cả tập thể dục với cường độ trung bình nhưng đều đặn và thường xuyên cũng rất hữu ích.
Cao huyết áp
Chứng cao huyết áp sẽ dẫn đến nguy cơ đau tim và đột quỵ. Nếu kết hợp thêm cả béo phì, nghiện thuốc lá và cholesterol cao thì nguy cơ bệnh tim hay đột quỵ sẽ tăng lên đáng kể.
Huyết áp có thể thay đổi tùy theo điều kiện vận động và tuổi tác, nhưng về cơ bản, chỉ số huyết áp ở người lớn khi đang nghỉ ngơi nên ở mức 120/80.
Cholesterol trong máu cao
Cholesterol là một chất tương tự chất béo có sẵn trong máu. Gan sản xuất cholesterol để hình thành màng tế bào và tạo một số hormon nhất định. Ngoài lượng cholesterol này ra, cơ thể còn nhận thêm một lượng cholesterol khác từ những thực phẩm được dung nạp, những thực phẩm này đa phần có nguồn gốc động vật như thịt, trứng, các sản phẩm từ sữa…
Mặc dù ta vẫn thường đổ lỗi cho lượng cholesterol trong thức ăn khiến cho chỉ số cholesterol trong máu tăng cao, nhưng thực tế thủ phạm chính lại là các chất béo bão hòa có trong thực phẩm. Hãy cẩn thận ở điểm này, vì có những thực phẩm không chứa cholesterol nhưng vẫn chứa một lượng lớn các chất béo bão hòa khác. Những loại thực phẩm chứa nhiều chất béo bão hòa thường là thực phẩm có nguồn gốc bơ sữa và thịt đỏ.
Các chất béo bão hòa này làm gia tăng lượng cholesterol xấu (LDL), tạo ra những mảng bám trên thành động mạch và bắt đầu quá trình xơ vữa động mạch. Khi các mảng bám tích tụ trong các động mạch vành cung cấp máu cho tim, nguy cơ đau tim sẽ tăng cao.
Tiểu đường
Ước tính có đến 65% số người tiểu đường tử vong do các bệnh tim mạch. Tiểu đường làm tăng nguy cơ bệnh tim và đột quỵ. Một phần của nguyên nhân này là do bệnh tiểu đường làm ảnh hưởng đến cholesterol và triglyceride, ngoài ra người bị tiểu đường cũng có thể bị huyết áp cao và béo phì kèm theo, do vậy nguy cơ cũng cao hơn.
Có thể thấy phần lớn nguyên nhân dẫn tới bệnh lý tim mạch thuộc về nhóm yếu tố nguy cơ có thể thay đổi được. Do đó để duy trì một trái tim mạnh khỏe của mình ngay từ hôm nay bạn hãy thực hiện chế độ ăn uống và lối sống lành mạnh đồng thời kiểm tra sức khỏe định kỳ thường xuyên để phát hiện sớm các bệnh lý nếu có. Tăng cường bổ sung các nguồn dưỡng chất có lợi cho cơ thể như protein, Omega 3 – 6 – 9, Vitamin và khoáng chất… Hãy từ bỏ những thói quen chết người như hút thuốc lá, uống rượu bia nhiều. Bạn có trái tim khỏe nghĩa là bạn đã loại bỏ yếu tố nguy cơ di truyền cho thế hệ kế tiếp.
Nguồn tham khảo: Bộ Y tế
